Op 31 mei om 14:30 opent de tentoonstelling Being van Jasper Groen in de Bibliotheek Deventer. We vroegen hem over zijn kijk op de tentoonstelling en hoe hij zelf pride ervaart.
Being verzamelt foto’s van eerdere collecties die je maakte met mensen in verschillende landen. Vanwaar het samenvoegen in één tentoonstelling?
“Er wordt soms gedaan alsof transgender zijn een soort moderne en westerse hype is. Een trend die elders niet bestaat. Terwijl trans mensen er overal in de wereld zijn en ze zijn er ook altijd geweest. Being combineert portretten uit drie continenten: Afrika, Eurazie en de Amerika’s. Ik heb expres landen gekozen waar mensen minder aan denken als je het hebt over transgender personen. Ik geloof dat je veel kunt leren vanuit verschillende culturele invalshoeken. Aan de ene kant lijken we het maar goed te hebben in Nederland, maar wet en regelgeving is bijvoorbeeld weer beter geregeld in Colombia. Elk land kent voor trans personen weer eigen uitdagingen. Is het geen medische wachtlijst, dan is het wel sociale druk. Toch hebben de geportretteerden ook veel gemeen, zoals de weerstand die ze krijgen als ze simpelweg als zichzelf willen bestaan.”
Wat hoop je dat mensen ervaren bij de tentoonstelling? Wat hoop je dat mensen bijblijft?
“Omdat ik zelf cisgender ben wil ik vooral dat de verhalen van de geportretteerden zelf naar voren komen. Ik geloof in de kracht van zichtbaarheid, en wil vooral de transmensen zelf in het daglicht zetten. Ik hoop dat je als je naar de tentoonstelling kijkt de veerkracht van de trans personen terugziet. Dat er zoveel zelfliefde is, terwijl ze leven in een wereld die helaas veelal haatdragend tegen hen is. Ik hoop dat mensen zich afvragen waar die haat nou voor nodig is. Trans mensen willen enkel een stukje wereld om op te kunnen bestaan, net als jij en ik.”
Welk verhaal van een geportretteerde is jou sterk bijgebleven?
“Marina, één van de geportretteerden in Rusland, kwam heel vrolijk over. Vervolgens vertelde ze een enorm indringend verhaal. Toen ze uitkwam als trans sloten haar ouders haar op en kwamen twee Russisch Orthodoxe priesters diezelfde dag nog de duivel van het transgenderisme uit haar drijven. Ze is toen gevlucht. Het doet je beseffen dat Rusland echt het laatste land is waar je wilt wonen als LHBTI persoon. Ik kreeg de indruk dat vrolijk blijven voor Marina een wapen is tegen de duistere situatie. Elk verhaal was voor mij indringend en ik heb steeds nadrukkelijk besproken wat de gevolgen van de foto’s kunnen zijn voor hen. Ik wil niet dat het hen verder in gevaar brengt. Bijzonder genoeg kon dat sommige mensen al bijna niks meer schelen, zo normaal was het gevaar van een leven als trans. Jezelf verstoppen is voor hen geen optie.”
Binnenkort ga je naar Colombia waarover je een boek uitgeeft. Wat maakt Colombia een bijzonder land voor je fotografie?
“Ik heb met geportretteerden uit veel van de landen nog regelmatig contact, en ik hoop ook over andere landen nog boeken uit te brengen. Toch waren in Colombia de geportretteerden wel heel expressief en gaan ze vrijuit tegen de norm in op allerlei inspirerende manieren. Zo is er Vic die altijd met uitgesproken make-up over straat gaat. Dat vrijgevochtene, dat sluit ook erg aan bij mijzelf”
Is het tonen van Being op verschillende plekken in Nederland belangrijk voor jou? Wat vind je ervan dat Being nu ook in Deventer te zien zal zijn?
“Bij eerdere tentoonstellingen van Being kwamen ouders met hun jonge trans kinderen maar ook mensen die nog nooit een trans persoon hadden ontmoet. Op plekken waar minder zichtbaarheid is voor de LHBTIQ+ gemeenschap, zoals buiten de grote steden, kan een tentoonstelling ervoor zorgen dat mensen wel in aanraking te komen met dit onderwerp. Vaak wordt er meer ‘over’ dan ‘door’ trans mensen gesproken. In Being komen trans mensen zelf aan het woord. Misschien heb je het niet snel in de gaten maar trans mensen wonen en leven ook in Deventer, net als cis-mensen. Vandaar dat ik het mooi vind ook twee foto’s van mensen uit Deventer te tonen.”
“Vaak wordt er meer ‘over’ dan ‘door’ trans mensen gesproken. In Being komen trans mensen zelf aan het woord”
Being zal worden getoond als onderdeel van Pride Deventer. Wat betekent Pride voor jou?
“Mijn allereerste Pride vierde in in Amsterdam en ik voelde me meteen super vrij. Dat je helemaal in vrijheid en veiligheid mag feesten met elkaar. Het was in de jaren ’90 en ik woonde niet in Amsterdam in die tijd. Het was geweldig om voor één keer te voelen hoe het is om in de meerderheid te zijn. De cis-hetero mensen hebben vaak niet door hoe het is om de minderheid te zijn, met Pride zijn voor één keer de rollen omgedraaid. Al gaat dat niet altijd van harte. Ik ga het ook vieren in Colombia, in Medellin. Daar is pride een groot feest, maar in nabijgelegen Calí is het bijvoorbeeld gevaarlijk om queer over straat te gaan. Het laat dus ook zien hoe belangrijk Pride nog is, overal.”
